مسئله مالیات در هر کشوری یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی است. در سال جدید و با جدیت هر چه بیشتر دولت ایران در زمینه پیگیری درآمدهای مالیاتی و پیاده‌سازی قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، مالیات برای تمامی مشاغل و کسب و کارهای ایرانی نیز اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
در یک سیستم مالیاتی عادلانه، مردم برای پرداخت هزینه‌های عمومی خود مبالغی را در قالب مالیات به دولت معتمد پرداخت می‌کنند. درصد مالیات‌ها توسط دولت تعیین شده و متناسب با درآمد هر نفر شخص است. مالیات‌ها همچنین انواع مختلفی دارند.
در این مقاله از وال بیل قصد داریم به معرفی انواع مالیات در ایران بپردازیم. با ما همراه باشید.
معرفی انواع مالیات در ایران
بر اساس قوانین مالیاتی وضع شده در ایران، انواع مالیات در کشور ما به دو نوع کلی مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌شود.
مالیات‌های مستقیم آن‌هایی هستند که به درامد و دارایی‌های افراد تعلق می‌گیرند. تمامی افراد ساکن ایران موظف به پرداخت مالیات مستقیم هستند. حتی افرادی که در ایران اموال یا درآمد دارند نیز باید مالیات مستقیم را پرداخت کنند.
مالیات‌های غیرمستقیم اما به مالیاتی گفته می‌شود که به صورت غیرمستقیم از افراد دریافت می‌شود. مالیات بر کالاهای مصرفی اصلی‌ترین شکل از مالیات غیرمستقیم به شمار می‌رود.
در ادامه به بررسی زیرمجموعه‌های هر یک از این دو نوع مالیات می‌پردازیم.
انواع مالیات مستقیم در ایران
پیش از پرداختن به زیرمجموعه‌های مالیات‌های مستقیم، بهتر است بدانید که این نوع مالیات‌ها به دو زیرگروه اصلی، شامل مالیات بر درآمد و مالیات بر اموال تقسیم‌بندی می‌شوند.
· مالیات بر درآمد
همان‌طور که از نامش هم مشخص است، مالیات بر درآمد به میزان درآمد افراد یا شرکت‌ها بستگی دارد. طبیعتاً افرادی که از چند منبع مخالف درآمد دارند، باید به ازای هرکدام از آن‌ها مالیات بر درآمد پرداخت کنند. سازمان امور مالیاتی با بررسی اظهارنامه‌های مالیاتی مودیان، میزان درامد خالص آن‌ها در دوره‌های مالیاتی را مشخص کرده و بر این اساس اقدام به تعیین و دریافت مالیات می‌کند.
مالیات بر درآمد خود به هفت دسته تقسیم‌بندی می‌شود که عبارتند از:
1. مالیات بر درآمد املاک
زمانی که ملک خود را به یک مستأجر اجاره می‌دهید، باید به ازای اجاره‌بهایی که دریافت می‌کنید نیز مالیات مستقیم بپردازید. البته این مبلغ مالیات تنها محدود به اجاره‌بها نبوده و مبالغ جابجا شده برای انتقال ملک نیز محاسبه می‌شود.
2. مالیات بر درآمد کشاورزی
درآمدهای حاصل از کشاورزی نیز مشمول پرداخت مالیات مستقیم هستند. البته در حال حاضر ایران به دلیل بحران کم‌آبی تمامی درآمدهای کشاورزان را معاف از مالیات کرده. علاوه بر کشاورزی، دامداری، پرورش ماهی و پرورش زنبور در ایران نیز مشمول پرداخت مالیات هستند.
3. مالیات بر حقوق
مالیات بر حقوق یکی از پیچیده‌ترین موارد مالیاتی است. البته پرداخت این مالیات بر عهده کارفرمایان بود و از حقوق خالص کارگران یا کارمندان کسر می‌شود.
4. مالیات بر درآمد مشاغل
این مالیات مستقیم بیشتر مختص مشاغلی است که به صورت آزاد فعالیت می‌کند. تمامی اشخاص حقیقی که به هر صورتی در زمینه خرید و فروش کالاها فعالیت دارند موظف به پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل هستند.
5. مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
تمامی فعالیت‌های اقتصادی شرکت‌های تجاری مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی می‌شوند. این مالیات مشابه همان مالیات‌های اشخاص حقیقی است اما به شرکت‌ها و مجموعه‌ها تعلق می‌گیرد.
6. مالیات بر درآمد اتفاقی
درآمدهای اتفاقی همچون برنده شدن جایزه یا دست یافتن به اموال بخشیده شده نیز مشمول مالیات است. تمامی درامدهای اتفاقی اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران مشمول مالیات به شمار می‌روند.
7. مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف
همان‌طور که اشاره شد، اگر مؤدی از منابع مختلفی درآمد داشته باشد، باید برای هر یک از آن‌ها مالیات پرداخت کند.
. مالیات بر دارایی
مالیات بر دارای دومین دسته اصلی از مالیات‌های مستقیم است که طبیعتاً بر دارایی‌های افراد تعلق می‌گیرد. مالیات بر دارایی به دو گروه تقسیم‌بندی می‌شود که عبارتند از:
1. مالیات بر ارث
چنانچه اموالی از قبیل خانه، مغازه، زمین، خودرو، اموال منقول و غیر منقول و غیره چه در داخل و چه در خارج از کشور به فردی ارث برسد، مشمول مالیات بر درآمد خواهد بود.
2. مالیات بر حق تمبر
مالیات بر تمبر مبلغی است که به عنوان مالیات بر تمبرهای الصاق یا باطل شده بر اسناد و مدارک دریافت می‌شود.
انواع مالیات غیرمستقیم در ایران
مالیات‌های غیرمستقیمی همان‌طور که اشاره شد به صورت مستقیم از اشخاص دریافت نشده و در قالب مالیات بر کالاها و خدمات جمع‌آوری می‌شوند. مالیات‌های غیرمستقیم در ایران شامل سه گروه است که عبارتند از:
1. مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی
مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی بر اساس ارزش قیمت کالا و ویژگی‌های فیزیکی آن مانند حجم و وزن مشخص می‌شود. مشمولین این نوع مالیات موظف به پرداخت آن هستند. البته برخی از کالاهای وارداتی ممکن است توسط دولت معاف از مالیات اعلام شوند. موارد مالیات بر حقوق و عوارض گمرکی به صورت زیر است:
- مالیات بر حقوق گمرکی
- مالیات بر سود بازرگانی
- مالیات بر واردات خودرو
- مالیات بر حق ثبت سفارش کالا
- مالیات بر حق ثبت
2. مالیات بر مصرف
مالیات بر مصرف مخصوص کالایی‌هایی است که زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عبارت دیگر دولت برای استفاده زیاده از حد برخی از کالاها مالیات تعیین کرده و با افزایش مصرف درصد مالیات آن را نیز بالاتر می‌برد. مالیات سیگار و بنزین از جمله مالیات‌های بر مصرف هستند. مالیات بر مصرف به کالاهای زیر تعلق می‌گیرد:
- مالیات بر خرید و فروش الکل طبی و صنعتی
- مالیات بر سیگار
- مالیات بر معامله خودرو
- مالیات بر خاویار
- مالیات بر خرید و فروش نوارهای ضبط صوت و تصویر
3. مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزود یک نوع مالیات چند مرحله‌ای است. به این صورت که در هر مرحله از تولید، توزیع و واردات، مبلغ مالیات از هر فعال اقتصادی به فعال دیگر منتقل می‌شود اما در نهایت این مصرف کننده است که باید مبلغ نهایی مالیات را بپردازد.
جمع‌بندی
مالیات یک هزینه عمومی است که پرداخت آن به نفع همه است. دسته بندی مالیات بر اساس دستورات دولت و توسط سازمان امور مالیاتی انجام می‌شوند. پرداخت به موقع مالیات و شفافیت اظهارنامه‌های مالیاتی باعث می‌شود تا از طرح‌ها تشویقی و تخفیف‌های مالیاتی برخوردار شوید. به همین نسبت تأخیر یا تخلف در پرداخت مالیات نیز می‌تواند جریمه‌های مالیاتی برای شما به همراه داشته باشد.
در این مقاله سعی کردیم به صورت خلاصه انواع مالیات در ایران را به شما معرفی کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.